نکاتی برای خبرنگارانی که اخبار کووید-۱۹ را پوشش می‌دهند

نوشته میراژ احمد چودوری | ۱۰ مارس ۲۰۲۰

ویروس تازه کرونا به تازگی، با داشتن ارقام رو به رشد با توجه به نقشه درمانی کووید - ۱۹ در دانشگاه جان هاپکینز تبدیل به بزرگترین داستان دنیای این روزهای ما شده است. این اتفاق جهانی یکی از شش مورد اعلام شده در سال‌های اخیر توسط سازمان بهداشت جهانی - با شروع آنفولانزای خوکی در سال ۲۰۰۹ - در حال حاضر میلیاردها دلار از اقتصاد جهانی را از بین برده است. به گفته بلومبرگ چیزی حدود ۲/۷ تریلیون دلار برای اقتصاد جهانی هزینه برداشته است.

با وجود همه این اعداد و ارقام، دانستن این که این ویروس تا کجا می‌تواند گسترش پیدا کند و چه پیامدهایی خواهد داشت، کار ساده‌ای نیست. با وجود همه این بلاتکلیفی‌ها، روزنامه‌نگاران در سراسر دنیا با چالش‌های بسیاری برای پوشش اخبار مربوط به ویروس کرونا روبرو هستند. از جمله مبارزه با اطلاعات نادرست و به خطر افتادن سلامت خبرنگاران این زمینه. با این حال در تلاش هستند که هیزم این آتش ترس و اضطراب نیز نشوند.

برای حمایت از روزنامه‌نگاران در پوشش خبری خود، میراژ چوودوری در GIJN، توصیه‌هایی را از سازمان‌های مختلف روزنامه‌نگاری برای روزنامه‌نگاران با تجربه و کارشناس ترسیم کرده است. تصمیم ما بر این است که منابع خود را برای گزارش‌ کردن، از جمله راهنماهای زبان‌های منطقه‌های تحت پوشش GIJN را بر روی شبکه‌های اجتماعی خود منتشر کنیم. در حال حاضر، می‌توانید راهنمای زبان بنگالی را در خصوص کووید - ۱۹ از اینجا دریافت کنید. داستانی درباره تجسم چینی‌ها از این ویروس به زبان چینی و نکات پژوهشی از متخصص بیماری‌های عفونی که توسط توماس آبراهام، نویسنده کتاب‌های مربوط به سارس و فلج اطفال از جمله موضوعات دیگری است که در دسترس شما قرار گرفته است.

مسئولیت گزارشگری

«این داستان‌ها اغلب از زبان ترسناکی استفاده می‌کردند. به عنوان مثال، ۵۰ مقاله از عبارت «ویروس قاتل» استفاده کردند.»
- کارین وال یورگنسن، دانشگاه کاردیف

در آخرین پژوهش خود، کارین وال یورگنسن، پروفسور رشته روزنامه‌نگاری در دانشگاه کاردیف، چگونگی نقش داشتن ترس را در پوشش خبری رسانه‌ها درباره کووید - ۱۹ در ۱۰۰ روزنامه پرفروش سراسر جهان بررسی کرد. او متوجه شد که از هر ۹ داستان، یکی از آن‌ها با کلمه «ترس» و یا کلمات مرتبط با آن‌ها ذکر شده است.

اینگونه که وی در مقاله نیمان لب نوشته :«این داستان‌ها عموما از زبان‌های ترسناک دیگری نیز استفاده کرده‌اند. برای مثال، ۵۰ مقاله که از این ویروس به عنوان «ویروس قاتل» نام برده‌اند.»

بنابراین، چگونه می‌توان از گسترش وحشت جلوگیری کرد هنگامی که موظف هستیم اخبار را با با جدیت تمام و حفظ تعادل پوشش دهیم؟ با توجه به اَل تامپکینز در پوینتر (کسی که قصد دارد یک خبرنامه روزانه را درباره ویروس کووید - ۱۹ به زودی منتشر کند)، تنها راه‌حل، حفظ مسئولیت گزارشگری است. اینجا خلاصه‌ای از توصیه‌های وی را می‌خوانیم:

۱. استفاده از صفت‌های ذهنی را در گزارش‌های خود کاهش دهیم. برای مثال بیماری «کشنده».
۲. از تصاویر با دقت استفاده کنید تا پیام اشتباهی را منتقل نکنید.
۳. اقدامات پیشگیرانه را توضیح دهید. این موضوع می‌تواند داستان شما را کمتر ترسناک کند.
۴. یادمان باشد که گزارش‌های آماری و داده‌محور از داستان‌های بافته شده از حکایات کمتر هولناک هستند.
۵. از تله‌کلیک (Clickbait) دوری کنید و در ارائه گزارش خود خلاقیت به خرج دهید.

در بخشی دیگر در پوینتر، تام جونز بر یافتن حقایق تاکید می‌کند، نه در گفتار و سخنرانی‌‌ها. او اینگونه می‌نویسد:«این یک داستان علمی است، نه سیاسی.» البته که سیاست نقش خود را بازی می‌کند، اما برای چرخش کووید - ۱۹ از منابع سیاسی باید هوشیار بود. باید به پزشکان متخصص اعتماد کرد.

نام‌گذاری

از زمان شیوع این بیماری، خبرنگاران از نام‌های مختلفی برای این ویروس استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، «ویروس کرونا»، «کرونا ویروس»، «ویروس کرونای جدید» و «novel coronavirus». اینطور که مریل پرلام در آخرین مقاله خود در CJR می‌گوید:«این به این دلیل است که این ویروس کرونا با دیگر ویروس‌های کرونا که همه‌گیر یا دنیاگیر شده بودند، متفاوت است. هر کدام نامی را به خود اختصاص دادند و در دوران خود تازه بودند.»
اگر می‌خواهید درباره این نام‌گذاری‌ها بیشتر بدانید، به توضیحات سازمان بهداشت جهانی از این لینک رجوع کنید و درباره اینکه چرا ویروس‌ها نام‌های متفاوتی دارند، بیشتر بخوانید.

چگونه می‌توان طغیان آن را نام‌گذاری کرد؟ CNN از اصطلاح دنیاگیر برای توصیف شیوع فعلی ویروس کرونا استفاده می‌کند. آن‌ها دلیلشان را توضیح دادند. اما سازمان بهداشت جهانی همچنان آن را دنیاگیر نمی‌نامد، آن‌ها نیز دلایل خودشان را دارند.
(پیوست سردبیر: سازمان بهداشت جهانی ارزیابی خود را بروزرسانی کرده است و از ۱۱ مارس کووید - ۱۹ را دنیا‌گیر معرفی کرده است.)

کلمات مهم هستند. طبق کتاب شیوه‌نامه AP:«اپیدمی گسترش سریع یک بیماری در بین یک جمعیت خاص یا یک منطقه خاص است. اما بیماری دنیاگیر، یک بیماری همه‌گیر است که در دنیا شیوع پیدا می‌کند.» آن‌ها استفاده «کم‌مصرف:
اعلامیه‌های مقامات بهداشت عمومی را دنبال کنید.» را پیشنهاد می‌کنند. نکات بیشتری در کتاب شیوه‌‌نامه AP درباره ویروس کرونا می‌توانید بیابید.

امن ماندن

در هنگام شیوع بیماری، روزنامه‌نگاران نمی‌توانند کار خود را وقتی در قرنطینه هستند، انجام دهند. ما باید به میدان برویم. جایی که حتما خطر ابتلا به این بیماری وجود دارد. کمیته حمایت از روزنامه‌نگاران (CPJ)، مشاوره مفصلی را برای روزنامه‌نگارانی که می‌خواهند اخبار کووید - ۱۹ را پوشش دهند، منتشر کرده است. این فهرست شامل آمادگی برای قبل از هر ماموریت، نکاتی برای جلوگیری از آلوده شدن در مناطق آلوده، برنامه‌ریزی‌های سفر و احتیاط‌هایی که پس از سفر باید صورت بگیرد. اینجا خلاصه‌ای از نکات اصلی‌ای که برای پوشش خبری در میدان احتیاج است، آورده شده:

• اگر در محیط‌ آلوده کار می‌کنید یا به محیط‌های آلوده سر می‌زنید، (مثل سازمان درمانی و پزشکی) از دستکش‌های محافظ استفاده کنید. سایر تجهیزات محافظ شخصی پزشکی (PPE) مثل لباس سرهمی و ماسک کامل صورت نیز می‌تواند از الزامات باشد.
• از بازارهایی که فضای مرطوب دارند بازدید نکنید (مثل بازار ماهی‌فروش‌ها یا گوشت‌فروشی‌ها) یا مزارعی که در مناطق آلوده قرار گرفته‌اند. از تماس مستقیم با حیوانات و محیط اطراف آن‌ها خودداری کنید (چه زنده باشند و چه مرده). با هیچ سطحی که ممکن است ویروس به آن سرایت کرده باشد، تماس برقرار نکنید. 
• اگر کارتان در بخش تسهیلات سلامتی، بازار یا مزارعه است، هیچ‌گاه وسایل خود را بر روی زمین نگذارید. مدام وسایل خود را با آنتی‌باکتریال‌هایی مثل Meliseptol و دستمال‌های ضدعفونی کننده تمیز کنید.
• هیچگاه هنگامی که در حال خوردن یا نوشیدن هستید، به حیوان‌ها دست نزنید. یا حداقل اگر در نزدیکی مزرعه یا بازاری هستید.
• همیشه دست‌های خود را با صابون و آب‌گرم بشویید. این می‌تواند قبل، در حین و بعد از ترک منطقه آلوده باشد.

کارشناسان

برای به روز بودن، وبسایت WHO، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های مستقر در ایالات متحده (CDC) و بهداشت عمومی انگلستان (PHE) را بررسی کنید. همچنین توصیه می‌شود که دانشگاه جانز هاپکینز و نقشه پزشکی کووید - ۱۹ و مرکز منابع کرونا ویروس و خبرنامه‌های آن‌ها را فراموش نکنید. سازمان‌های دولتی که برای گردآوری اطلاعات در زمان شیوع بیماری مسئول هستند، را در کشور خود دنبال کنید.
جعبه ابزار یک روزنامه‌نگار، که توسط جامعه روزنامه‌نگاران حرفه‌ای تهیه شده، دارای فهرستی است از منابع کلیدی. تعدادی از آن‌ها را برایتان آورده‌ایم:

• شاخص امنیتی بهداشت جهانی، ارزیابی توانایی امنیتی سلامت در ۱۹۵ کشور
• وزارت بهداشت و خدمات انسانی آمریکا: کروناویروس
• Travel.State.Gov در آمریکا که تهدیدات و خطرهای سفر کردن در کشورهای متفاوت را بررسی می‌کند
• The NewsMarket, Inc برای ویدئوها و تصاویر b-roll
• Mpassport.com مجموعه داده‌ای از دکتر‌هایی از ۱۸۰ کشور که انگلیسی صحبت می‌کنند

برای مطالب بیشتر، سری به این وبینار بزنید که یک کوب رسانه‌ای واقع در واشنگتن آن را راه‌ انداخته است. این مطلب هم توسط مرکز آنن برگ دانشگاه کالیفرنیای جنوبی برای سلامت روزنامه‌نگاری تهیه شده است.

• کارشناسان را با دقت انتخاب کنید. اینکه شخصی درباره موضوعی خاص جایزه نوبل را برده، از آن شخص در تمام مسائل مربوط به علم نمی‌توان سوال تخصصی کرد. این موضوع درباره دارندگان مدرک دکترا و کسانی که در دوره‌های پزشکی معتبر تدریس می‌کنند نیز صادق است.
• تفاوت چیزی که به عنوان حقیقت جا افتاده و چیزی که فکر می‌کنیم حقیقت است را بفهمید - همچنین چیزی که یک نظریه یا فرضیه است.
•  هنگام استناد به یافته‌های قبل از چاپ و یا مقاله‌های آکادمیکی که چاپ نشده، احتیاط بیشتری به خرج دهید.
• از افراد در دانشگاه بخواهید درباره تئوری‌ها و درخواست‌ها نظر دهند. برای جلوگیری از گسترش اخبار اشتباه و دروغ، یافته‌های خود را درستی سنجی کنید.
• مقاله‌ها و کارهای روزنامه‌نگارانی را که در موضوعات علمی موفق بوده‌اند، بخوانید. 

به مرکز منابع GIJN سر بزنید و راهنمای مربوط به کووید - ۱۹ و منابع دیگری درباره بحران از آنجا پیدا کنید. 

این مقاله در ابتدا بر روی وبسایت GIJN برای کمک به روزنامه‌نگاران و فعالان حقوق بشر چاپ شده بود تا فهم بهتری از خطرات و تهدید‌های موجود در هنگام پوشش اخبار مربوط به ویروس کرونا داشته باشند. در کنار کار کردن همراه شبکه جهانی روزنامه‌نگاری پژوهشی (GIJN)، ما به همکاری به خصوص با روزنامه‌نگاران ایرانی در داخل و خارج از ایران بسیار علاقه‌مندیم. افرادی که می‌خواهند مهارت‌های حرفه‌ای خود را افزایش دهند و یا به دنبال منابعی هستند که به آن‌ها در پروژه‌های پژوهشی خود و بخش آموزشی روزنامه‌نگاری کمک کنند، می‌توانند به ما به این آدرس پیام دهند: [email protected] 

میراژ احمد چوودوری، سردبیر GIJN به زبان بنگالی است. وی همچنین بر برنامه‌ها و ارتباطات در سازمان مدیریت و توسعه منابع (MRDI) فعالیت دارد. MRDI، یک سازمان پیشرو در توسعه رسانه‌ها و عضو GIJN در بنگلادش است. او در روزنامه‌نگاری و رسانه نزدیک به ۱۴ سال سابقه کاری دارد.