چک‌لیست برای راستی‌آزمایی پژوهش متن باز

پژوهش متن باز می‌تواند یک چالش اساسی باشد. در هنگام انجام این کار باید به تمام قطعات پازل خود فکر کنید. 

برای راستی‌آزمایی محتوای خود، اینجا شما را با منبعی از سازمان عفو بین‌الملل آشنا می‌کنیم که حاوی چک‌لیست راستی‌آزمایی دیجیتالی برای شماست: 

۱. آیا محتوای مورد نظر واقعی است؟
۲. چه‌کسی آن را بارگذاری کرده است؟
۳. این محتوا کی ضبط شده است؟
۴. این محتوا در کجا ضبط شده است؟
۵. آیا می‌توانید شواهد تصدیق‌کننده‌ دیگری را شناسایی کنید؟
۶. انگیزه‌ منبع برای به‌اشتراک‌گذاشتن این محتوا چیست؟
۷. از محتوای تحلیل‌شده چه نتایجی می‌توان گرفت؟
۸. آیا مراقبت-از-خویش کارآمد را رعایت می‌کنید؟

۱. آیا محتوای مورد نظر واقعی است؟

برای ارزیابی این پرسش، باید این را لحاظ کنید که این محتوا را چگونه دریافت کرده‌اید - آیا آن را در رسانه‌های اجتماعی یافته‌اید یا آن را از یک منبع محلی دریافت کرده‌اید؟ همچنین باید سعی کنید با استفاده از جست‌وجوی تصویری معکوس مشخص کنید که آیا این محتوا پیش از این روی اینترنت بوده است. اگر این محتوا اصیل نیست، این بدان معناست که شما نمی‌توانید به هیچ فراداده‌ پیوست‌شده اتکا کنید.

۲. چه‌کسی آن را بارگذاری کرده است؟

پاسخ به این پرسش می‌تواند در تعیین اعتبار و اتکاپذیری محتوا نقش مهمی ایفا کند. برای مثال، کاربران «معتبر» ممکن است باورپذیرتر قلمداد شوند یا کمتر گمان می‌رود اکانت‌های خودکاری باشند که اطلاعات نادرست یا گمراه‌کننده را منتشر می‌کنند. اطلاعات درباره‌ کسی که محتوا را بارگذاری کرده است می‌تواند در تعیین فاصله‌ آن‌ها با رویداد توصیف‌شده در آن محتوا نیز سودمند باشد.

۳. این محتوا کی ضبط شده است؟

بدون فراداده‌ی معتبر، پاسخ به این پرسش اغلب بسیار دشوار است. اگر تصویر یا فیلمی درست پس از ضبط روی اینترنت به اشتراک گذاشته شده باشد، تاریخ/زمان بارگذاری آن می‌تواند تخمینی حدودی از تاریخ/زمان ضبط فراهم کند.

۴. این محتوا در کجا ضبط شده است؟

حتی وقتی فراداده یا برچسب‌های مکانی داده‌های مربوط به مکان ضبط یک تصویر یا ویدئو را فراهم می‌کنند، بهترین راه همیشه تأیید آن مکان با مطابقت دادن ویژگی‌های بصری محتوا با تصاویر ماهواره‌ای یا خیابانی تصدیق‌کننده است. هرگاه موقعیت‌یابی مستقل ممکن باشد، شما باید در نظر داشته باشید که چه جزئیات دیگری درباره‌ی تصویر یا ویدئو می‌توانند راستی‌آزمایی شوند و آیا این برای تأیید صحت و اعتبار محتوا کافی است.

۵. آیا می‌توانید شواهد تصدیق‌کننده‌ دیگری را شناسایی کنید؟

اغلب کارآمدترین راه تأیید تاریخ ضبط، مکان آن، و سایر جزئیات یک قطعه‌ محتوا پیدا کردن تصاویر، ویدئوها یا موارد دیگری است که صحنه‌ مورد نظر را تصدیق کنند. این می‌تواند همان صحنه باشد که از زوایای متعدد ضبط شده است یا می‌تواند تاریخ‌های بارگذاری همسان از روایت‌های مشابه از یک رویداد باشد.

۶. انگیزه‌ منبع برای به‌اشتراک‌گذاشتن این محتوا چیست؟

لحاظ‌کردن انگیزه‌های منبع در به‌اشتراک‌گذاشتن محتوا هم برای ارزیابی صحیح اعتبار آن محتوا حیاتی است و هم در درک دیدگاه فردی شخصی که آن را ضبط کرده یا به اشتراک گذاشته است. اطلاعات متن‌باز می‌توانند عمیقاً جانب‌دارانه باشند، اما با این حال، به‌رغم جانب‌داری منبع، خود محتوا می‌تواند همچنان برای پژوهش ارزشمند باشد البته به شرطی که اعتبار این محتوا به‌درستی سنجیده شود.

۷. از محتوای تحلیل‌شده چه نتایجی می‌توان گرفت؟

در حالی که فرایند راستی‌آزمایی را به اتمام می‌رسانید، این مهم است که در نظر بگیرید اطلاعاتی که راستی‌آزمایی شده‌اند از چه نتایجی پشتیبانی می‌کنند و این چگونه با سایر منابع شواهد و مدارک جمع‌آوری‌شده در تمام طول این پژوهش جور درمی‌آید. به‌خصوص در قلمرو حقوق بشر، هیچ تصویر یا ویدئویی به ‌تنهایی و به خودی خود نمی‌تواند مدرک کافی برای اثبات نقض حقوق بشر باشد.

۸. آیا مراقبت-از-خویش کارآمد را رعایت می‌کنید؟

در بحبوحه‌ یک پژوهش، به‌آسانی می‌توانید فراموش کنید که این تحقیق چه بار سنگینی بر ذهن و بدن شما تحمیل می‌کند، به‌خصوص وقتی با محتوای خشونت‌بار یا ضایعه‌بار سروکار دارید. در حالی که فرایند راستی‌آزمایی را طی می‌کنید، این‌که از خودتان بپرسید آیا گام‌های لازم برای مراقبت از خودتان را برداشته‌اید برای حفظ سلامت شما در مقام پژوهشگر، و نیز صحت و دقت تحلیل شما، ضروری است.
وقتی این لیست اولویت‌بندی کارها را پیش می‌برید، هر پاسخی کاملاً رضایت‌بخش نیست. پاسخ‌دادن به بعضی از پرسش‌ها در مورد محتوای مورد نظر ممکن است محال باشد. بعضی دیگر از آن‌ها را شاید با درجه‌ی کمتری از قطعیت بتوان پاسخ گفت. 
صادق بودن و شفاف بودن درباره‌ی نتایج راستی‌آزمایی و نتیجه‌گیری‌های دارای پشتوانه کلید تضمین گزارشگری صحیح است - و نیز جلوگیری از بدبیاری‌هایی که می‌توانند بهای سنگینی داشته باشند.

اگر می‌خواهید بیشتر بیاموزید، هم‌اکنون در دوره‌های رایگان سازمان عفو بین‌الملل در انجمن حمایتگری ثبت‌نام کنید.