رسانه‌های اجتماعی در خاورمیانه چگونه صنعت روزنامه‌نگاری را شکل می‌دهند

رسانه‌های اجتماعی در دنیای عرب در حال توسعه و پیشروی هستند و به همین نسبت در خلق داستان‌های تازه خبرنگاران تاثیر می‌گذارند. برای آنکه بیشتر از چگونگی تاثیر رسانه‌های اجتماعی بر خبرنگاری بدانیم، با رولا فرهت، روزنامه‌نگار لبنانی که هم‌اکنون به صورت مستقل با تلویزیون دویچه‌وله کار می‌کند صحبت کردیم. رولا به عنوان گزارشگر، مجری تلویزیون و خبرنگار چند روزنامه‌ از جمله raseef22.com و almodon.com بوده است. 

۱. به نظرتان بیشترین استفاده خبرنگاران عرب از کدام رسانه‌های اجتماعی‌ست؟ 
اگر بخواهید به اخبار فوری و ارتباط مستقیم با منبع خبر داشته باشید، می‌توانم بگویم توییتر. نگاه کنید چه تعداد از سیاست‌مداران عربی از وبسایت‌های میکروبلاگینگ استفاده می‌کنند تا اخبار خیلی حساس و به‌روزرسانی‌های مهم را با دیگران به اشتراک بگذارند. با توجه به گزارش رسانه‌های اجتماعی عربی سال ۲۰۱۷ در MBRSG، اکثریت کاربران رسانه‌های اجتماعی در دنیای عرب (۵۸٪) اینگونه گفته‌اند که نقطه‌نظرها و دیدگاه‌هایشان درباره سیاست‌های دولت را از طریق رسانه‌های اجتماعی مطرح می‌کنند. بیننده عرب دیگر به تلویزیون و روزنامه به عنوان منبع خبر مطمئن نیست و ما به عنوان خبرنگار باید حواسمان به این موضوع باشد. توییتر همچنین ما را به مخاطبان‌مان متصل می‌کند و به دسترسی‌ای را برایمان فراهم می‌کند که هیچ سایت دیگری نمی‌تواند. 

۲. چه محتوایی برای مخاطب عرب جذاب است؟ 
برای مخاطب عرب، مثل هر مخاطب دیگری به نظرم محتوای تصویری جذاب‌ترین چیز است. متاسفانه ما با کمبود قدرشناسی برای محتوای جدی که یک مطلب خواص را بررسی کرده و می‌تواند زندگی‌ها را تغییر دهد روبرو هستیم. با یک نگاه اجمالی به ویدئوهایی که این اواخر در فیس‌بوک در خاورمیانه پخش شده‌اند متوجه می‌شویم که مردم بیشتر به دنبال ویدئوهای خنده‌دار هستند تا ویدئوهایی که بخواهد یک نقد سیاسی یا نقد درباره سلامت بکند. 

۳. باید بسیار چالش‌ برانگیز باشد، چه استراتژی‌‌هایی به کار می‌برید تا مخاطبان‌تان را درگیر کنید؟
ما به نکات زیر توجه می‌کنیم: 
۱. از طول ویدئوهایمان کم می‌کنیم تا احتمال دیدنشان بالاتر رود. 
۲. زبان‌مان را ساده‌تر می‌کنیم. 
۳. محتوا را غنی‌تر می‌کنیم، به دفعات بر روی پلتفرم‌های متفاوت رسانه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذاریم. 
۴. از مخاطبان‌مان درس می‌گیریم - دقت می‌کنیم که چرا برخی از داستان‌ها با توجه بیشتری روبرو می‌شوند و بعضی دیگر خیر و آن وقت می‌بینیم که چه چیزی کار می‌کند و چه چیزی کار نمی‌کند. 

۴. چه گرایش خبرنگاری‌ای را پیش‌بینی می‌کنید که به جهان عرب وارد شود؟
خبرنگاری به وسیله موبایل‌ها یکی از تازه‌ترین اتفاقات در منطقه است. با این حال، روزنامه‌نگارها آنقدرها هم طرفدار این نوع تازه خبرنگاری نیستند چرا که آژانس‌های خبری و کانال‌های خبری از این نوع روزنامه‌نگاری استفاده می‌کنند تا شهروندان کار خبرنگاران را با هزینه‌ کمتر انجام دهند. در اینجا خبرنگاری به وسیله موبایل در دانشگاه‌ها آموزش داده نمی‌شود و همچنان یک رشته تازه‌ست. و این بدین معناست که هیچ راهنمای مشخصی برای این که چگونه باید باشد و چه خطرهایی می‌تواند افرادی را که از این نوع خبرنگاری استفاده می‌کنند تهدید کند معلوم نیست. 

۵. شما چگونه حوزه حقوق دیجیتال را در خاورمیانه توضیح می‌دهید؟ 
دنیای عرب راه بسیار طولانی‌ای را در پیش دارد. حق حریم خصوصی و حقوق دیجیتال به طور قطع یکی از دغدغه‌های مردم اینجاست. با این حال آگاهی کافی درباره این مسائل وجود ندارد چه از طرف دولت و چه از طرف جامعه مدنی. گفتن این موضوع هم مهم است که هر کشوری در جهان عرب قوانین دیجیتال خود را دارد که در جای دیگر از آن بهره گرفته نمی‌شود. من متوجه شده‌ام که مردم تنها در زمانی به حمایتگری از حقوق دیجیتال خود می‌پردازند که خود یا یکی از اطرافیانشان از این طریق تهدید شده باشند. 

آیا دوست دارید که مخاطبان خود را بیشتر درگیر داستان خود کنید؟ در دوره رایگان صلح سبز با عنوان «چطور کمپین‌های متکی به قدرت مردم بسازیم» ثبت‌نام کنید.