نگاهی به خشونت جنسیت‌بنیاد علیه زنان در ایران

ظهور اینترنت و شبکه‌های اجتماعی امروزه پلتفرم‌های تازه‌ای برای آزادی بیان و همینطور جایی برای ابزار خشونت بوجود می‌آورند. در دنیای مدرن، خشونت علیه زنان تنها به معنای آزار جسمی و جنسی نیست، بلکه آزار و اذیت در دنیای آنلاین را نیز شامل می‌شود. به منظور کسب دیدگاهی بهتر از این موضوع، ما با فرانک عمیدی، خبرنگار امور زنان در سرویس جهانی بی‌بی‌سی صحبت کردیم، که حساب کاربری اینستاگرامش به تازگی الهام بخش بسیاری از زنان ایرانی در سراسر جهان شده است. با ما همراه شوید:

 

۱. آیا خشونت علیه زنان در ایران با سایر نقاط جهان متفاوت است؟

خشونت علیه زنان منحصر به یک منطقه جغرافیایی یا فرهنگی خاص نیست. بر اساس آمار سازمان ملل متحد ۱ مورد از ۳ زن در سراسر جهان، به نوعی خشونت فیزیکی و جنسی را تجربه کرد‌ه‌اند. با این حال، باید گفت که وضعیت زنان در برخی از فرهنگ‌ها بدتر از دیگران است. شبکه‌های اجتماعی نوعی فضای عمومی محسوب می‌شوند و رفتار مردم در این فضاها تقریبا آینه‌ای از رفتار آنها در فضاهای عمومی حقیقی و جامعه است. در یک جامعه نسبتا محافظه‌کارانه مانند ایران، بازارها و خیابان‌ها هنوز فضاهای غالب مردانه هستند. زمانی که زنان می‌خواهند وارد این فضاها شوند، انتظار می‌رود که لباس‌هایشان با حجب و حیا و رفتارشان به گونه‌ای باشد تا توجه مردی را جلب نکنند. بار عفت عمومی جامعه عمدتا بر روی شانه زنان است. اگر زنی این کار را انجام ندهد، باید هزینه‌اش را پرداخت کند. قوانین مشابهی برای فضای آنلاین نیز وجود دارد؛ اگر زنی تصویری از خود همرسانی کند که از قوانین نانوشته عفت و حیای جامعه پیروی نمی‌کند یک توافق جمعی گویا وجود دارد که اذیت و آزار آن زن جایز است و خود اوست که در این امر مقصر است. من بارها شاهد استفاده از این استدلال توسط زنان و مردان  برای توجیه خشونت جنسیت بنیاد بوده‌ام. همانطور که زنان در فضاهای عمومی حقیقی از خشونت جنسیتی صحبت نمی‌کنند در فضاهای مجازی هم عمدتا در برابر آن سکوت می‌کنند زیرا از احتمال آزار و اذیت بیشتر توسط کاربران مرد هراس دارند.

 

۲. به ما درباره #بدن_من بگویید: چرا این هشتگ را شروع کردید و فکر می‌کنید این هشتگ چه تاثیری داشته؟

داستان بعد از پوشش خبری من برای انتخابات ایران در ماه مه ۲۰۱۷ شروع شد. اکثر نظراتی که من در اینستاگرام دریافت کردم، در مورد ظاهرم بود، نه آنچه در واقع گزارش کرده بودم. واقعا نمی‌توانم بگویم که از این موضوع شوکه شده بودم، اما آنچه که من را شگفت‌زده کرد، سیل نظراتی بود که به من می‌گفت باید از بدنم شرمنده باشم. من معتقدم که در دنیای امروز تاکید بیش از اندازه بر ظاهر و زیبایی زنان می‌شود و به اندازه کافی به سلامت و بهداشت زنان توجه نمی‌شود. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۵، حدود ۳۰۳ هزار زن در طی و پس از زایمان فوت کرده‌اند!  این آمار بسیار بالاست. از سال۱۹۹۰ تا سال ۲۰۱۵، تعداد مرگ و میر مادران در هر ۱۰۰ هزار تولد فقط ۲.۳٪ در سال کاهش یافته است! این خود بیانگر این‌ست که تا چه حد بهداشت و سلامت زنان نادیده گرفته شده. ما می‌بینیم که زنان بیشتر به عمل‌های زیبایی توجه می‌کنند تا سلامت خود و رسیدگی به آزمایش‌های پزشکی مهم. من #بدن_من را ایجاد کردم تا مردم بتوانند تجربیات خود را از خشونت کلامی علیه بدنشان به اشتراک بگذارند. چیزی که باعث شگفت‌زدگی من شد این بود که هزاران نفر تجربیات‌شان را توییت کردند. من اعتقاد ندارم که یک هشتگ به تنهایی می‌تواند تغییری عمده ایجاد کند، اما می‌تواند یک نقطه شروع باشد. #بدن_من فقط یک نقطه شروع برای گفتگو در مورد این موضوع مهم بود، اما به هیچ وجه کافی نیست. سازمان‌های غیر‌دولتی و فعالان باید آگاهی در مورد این مسئله را افزایش دهند.

 

۳. آیا شما فکر می کنید جنبش MeToo#  بر زن ایرانی تاثیرگذار بوده و با خشونت در شبکه‌های اجتماعی مقابله کرده است؟

بررسی تاثیر این هشتگ در بین زنان ایرانی کار راحتی نیست. با این حال، من پس از به اشتراک گذاشتن تجربه شخصی خود از آزار و اذیت جنسی در دنیای آنلاین، از سیل نظرات و پیام‌های خصوصی شگفت‌زده شدم. مردان هم در این بحث مشارکت داشتند، هرچند نه همیشه به شیوه‌ای حمایتی. فکر می‌کنم این هشتگ جرقه‌ای را به وجود آورد. بحث در مورد چنین مسائلی در فرهنگ ایرانی همیشه تابو بوده است. با وجود فرهنگ سکوت ایران در برابر آزار و اذیت جنسی، من معتقدم که همه چیز در حال تغییر است. زنان به این واقعیت پی برده‌اند که سکوت باعث از بین رفتن آزار و اذیت جنسی نمی‌شود. ما می‌دانیم که در برابر نسل آینده نیز مسئول هستیم و سکوت ما در زمانهایی می‌تواند حاشیه امنی برای آزاردهندگان جنسی ایجاد کند. هر چه زنان حضور اجتماعی و اقتصادی بیشتری داشته باشند، تقاضای سهم برابری هم از امنیت در فضاهای عمومی جامعه خواهند داشت این بدین معنی است که آنها کمتر سکوت خواهند کرد.

 

۴. حضور مردان را در برابر حقوق زنان در دنیای آنلاین ایران چطور می‌بینید؟

وقتی صحبت از تبعیض جنسیتی می‌شود مردان بخشی از مشکل و قطعا بخشی از راه حل هم هستند. در کمپین‌های آنلاینی مانند آزادی‌های یواشکی و چهارشنبه‌های سفید، شاهد آن هستیم که پیوستن مردان به این کمپین‌ها چقدر مهم است. با این حال، همانگونه که قبلاگفتم، فرهنگ ما هنوز از فمینیسم و برابری ترس دارد. بسیاری از مردان هنوز بر این باورند که بهای برابری جنسیتی محروم شدن آنها از حقوق‌شان است. بسیاری از مردان هنوز تصور می‌کنند اگر زنان حقوق مساوی داشته باشند خانواده‌ها نابود خواهند شد. این ترس حاصل سالها تبلیغات منفی و پروپاگاندای رسانه‌ای و حکومتی علیه فمینیسم است و باعث می‌شود مردان علاقه چندانی در حمایت از حقوق زنان نشان ندهند. من شخصا می‌خواهم مردان بیشتری در دفاع از حقوق زنان ببینم. جامعه مساوی به نفع همه است و مردان باید بدانند که تبعیض جنسیتی بر آنها نیز تاثیر می‌گذارد. اگر آنها به علت و مبارزه برای برابری ملحق شوند، آنها نیز برنده خواهند شد.

 

۵. آینده برای زنان ایرانی در دنیای آنلاین به چه صورت خواهد بود؟

جامعه ایرانی به سرعت در حال تغییر است. ما شاهد نسل جدیدی هستیم که روی شبکه‌های اجتماعی بزرگ می‌شود و از طرف دیگر زنان شاغل و تحصیلکرده هم رو به افزایش هستند. جامعه ایران در حال عبور از سنت به مدرنیته است و به همین دلیل به نظر سردرگم می‌آید .من شخصا بر این باور هستم که باید کاری کرد تا از این پتانسیل تازه‌ای که زاده آزادی جدید زنان در فضای آنلاین است استفاده بهینه شود. اگر این کار درست انجام نشود می‌تواند فاجعه به بار بیاورد. این زمان، زمان حساسی است. ما باید آگاه باشیم که دنیای مجازی و حقیقی ما هر روز بیش از پیش با یکدیگر ادغام می‌شوند و اگر عملکرد یکی از آنها درست نباشد قطعا بر دیگری تاثیر می‌گذارد.

 

آیا درباره موضوع خشونت جنسیت‌بنیاد در دنیای آنلاین کنجکاو هستید؟ در دوره ما با عنوان «به رسميت‌ شناختن و پاسخ دادن به خشونت جنسيت‌بنياد آنلاين» که توسط APC تهیه شده هم‌اکنون ثبت‌نام کنید! و همیشه می‌توانید نظرات و پیشنهادات خود را به ما به آدرس @Advocassembly توییت کنید.